پیدایش یا ظهور مهدی اگر چه مبتنی بر فاعلیت و ارادهی خداست، اما منوط به قابلیت و خواست و آمادگی مردم نیز هست؛ چراکه بدون قابلیت و خواست مردم، آمدن مهدی عبث و نقض غرض خواهد بود
چون در این صورت علاوه بر اینکه امکان تحقّق عدالت به دست او قابل تصور نیست، بلکه جان او نیز در معرض تهدید واقع میشود و احتمال کشته شدن او نیز میرود.
همچنانکه اگر مردم برای یاری و اطاعت کامل از او و حفاظتش عملاً وارد صحنه شوند امکان ندارد که خداوند او را خلق یا ظاهر نگرداند؛ چراکه این نیز نقض غرض بلکه برخلاف عدل خداوند و همچنین بر خلاف وعدهی قطعی او خواهد بود.
مردم نسبت به بودن و نبودن مهدی یا ظهور و عدم ظهور او مسؤولند و نسبت به فراهم آوردن زمینههای مناسب برای به حاکمیت رساندنش مکلّف و وظیفهمندند و تبعاً هر گونه تأخیری در این خصوص نتیجهی کوتاهی آنان در عمل به این وظیفهی مهم و حیاتی و همگانی است
اگر میخواهیم از چنین حکومتی بهرهمند شویم و از عدالت حقیقی و مطلق او برخوردار گردیم و به همهی حقوق خویش دست یابیم و از محرومیت خارج شویم، چارهای نداریم جز اینکه برای تشکیل حکومت او هم خود به سراغ او برویم و هم مردم را به سوی او حرکت دهیم و با فراهم آوردن زمینهها و شرایط لازم فکری و عملی، دستیابی به او و حکومتش را ممکن و قطعی سازیم؛ چراکه اگر بناست جاهلانه و متوهّمانه منتظر باشیم که «او بیاید»، مطمئن باشیم که او هرگز نمیآید.
پر شدن زمین از عدالت به معنای آن نیست که هیچ یک از مردم گناه نکند، زیرا واضح است که عموم مردم هیچ گاه به درجهی عصمت نمیرسند؛ با توجّه به اینکه ظرفیّت و استعداد آنان متفاوت است و طبیعت و غرایز آنان گناه را اقتضا میکند و توفیق عمومشان از جانب خداوند ضرورت ندارد، بلکه بر خلاف مشیّت اوست؛ تا جایی که در برخی روایات آمده است: اگر شما گناه نکنید، خداوند کسان دیگری را میآورد که گناه کنند و از او آمرزش بخواهند! از این گذشته، اگر عموم مردم به درجهی عصمت برسند دیگر به معصوم احتیاجی ندارند تا برای آنان ظهور کند و ظهور او برای آنان تحصیل حاصل است. بنابراین، ظهور او برای آنان متوقّف بر گناه نکردن آنان نیست، بلکه گناه نکردن آنان -اگر ممکن باشد- متوقّف بر ظهور اوست. وانگهی چیزی که مانع ظهور خلیفهی خداوند در زمین شده، همهی گناهان مردم نبوده تا تحقّق آن متوقّف بر عصمت آنان باشد، بلکه یکی از گناهان آنان بوده و آن همانا عدم حمایت کافی از اوست و با این وصف، اگر همهی آنان گناهکار باشند، ولی از خلیفهی خداوند در زمین حمایت کافی کنند، او برای آنان ظهور میکند و زمین را از عدالت پر میگرداند، همان طور که از ظلم پر شده است